رئیس جمهوری ترکیه: نمی پذیریم کشور همسایه سلاحی داشته باشد که ما نداریم

رئیس جمهوری ترکیه دستیابی ایران به تسلیحات اتمی را غیرقابل قبول دانسته‌است.

وبسایت دفتر عبدالله گل، رئیس جمهوری ترکیه، متن مصاحبه او با نشریه “فارین پالیسی” (سیاست خارجی) چاپ آمریکا را منتشر کرده که در آن، آقای گل در پاسخ به سئوالی در مورد برنامه اتمی ایران گفته است: “ترکیه نمی‌تواند قبول کند که یک کشور همسایه اسلحه‌ای داشته باشد که ترکیه خود آن را در اختیار ندارد.”

در واکنش به این نظر که ظاهرا دولت او نسبت به برنامه اتمی ایران به همان اندازه کشورهای دیگر احساس نگرانی نمی کند، آقای گل گفت که “ما این موضوع را به هیچوجه دست کم نمی گیریم اما به آن نگرشی واقع گرایانه‌تر داریم و معتقدیم آنچه مورد نیاز است راه حل و روشی جامع در قبال این مساله است.”

رئیس جمهوری ترکیه در توضیح اظهارات خود گفت که راه حل مورد نظر او، شامل خلع سلاح اتمی منطقه پس از تضمین امنیت اسرائیل است.

عبدالله گل گفت: “آنچه اهمیت دارد، تضمین امنیت اسرائیل در منطقه است و زمانی که چنین تضمینی ایجاد شد، قدم بعدی پاکسازی منطقه از اینگونه تسلیحات است و این هدف می‌تواند از راه‌های مسالمت آمیز تحقق یابد.”

رئیس جمهوری ترکیه در پاسخ به این سئوال که آیا به نظر او، کلید متوقف کردن برنامه اتمی ایران، خلع سلاح اتمی اسرائیل است، گفت: “من مساله را اینطور می‌بینم زیرا این مسیر به حل مسایل بنیادی در خاورمیانه کمک می کند و بر تمامی جهان اثر می گذارد.”

ترکیه پیش از این به تلاش هایی برای حل بحران اتمی ایران مبادرت کرده است. در ماه مه سال ٢٠١٠ میلادی، رجب طیب اردوغان، نخست وزیر ترکیه، و لولا داسیلوا، رئیس جمهوری وقت برزیل، به منظور کمک به حل این بحران به تهران سفر کردند و پس از گفتگوهای سه جانبه با مقامات جمهوری اسلامی، “بیانیه تهران” شامل توصیه به مبادله اورانیوم غنی شده در ایران با سوخت اتمی مورد نیاز تاسیسات هسته‌ای این کشور را صادر کردند.
اردوغان، احمدی نژاد و داسیلوا

تلاش قبلی ترکیه برای کمک به حل اختلاف بر سر برنامه هسته‌ای ایران موفقیت‌آمیز نبود

در آن زمان گفته می‌شد که آقای داسیلوا در تلاش برای گسترش نقش برزیل به عنوان رابط بین کشورهای پیشرفته و کشورهای توسعه نیافته‌تر جهان و آقای اردوغان در تلاش برای گسترش اهمیت بین المللی کشورش در اجلاس تهران شرکت کرده‌اند اما نتیجه این اجلاس توجه کشورهای گروه ١+٥ را جلب نکرد. این کشورها همچنان خواستار آن بودند که ایران به توافقنامه قبلی با آنان درباره مبادله سوخت عمل کند.

در زمان برگزاری اجلاس تهران، اگرچه دولت ترکیه هنوز همکاری نزدیکی با اسرائیل داشت اما روابط آن با دولت ایران نیز رو به گسترش بود. این روابط طی سال های بعد، به خصوص به دلیل موضعگیری های متفاوت دو دولت در قبال بحران سیاسی سوریه رو به سردی گذاشته و اخیرا هم تشدید تحریم‌های بین المللی علیه برنامه اتمی جمهوری اسلامی، روابط تجاری دو سویه را تحت تاثیر قرار داده است.
دیدگاه ترکیه در مورد سوریه و اسرائیل

فارین پالیسی در بخش دیگری از مصاحبه با رئیس جمهوری ترکیه، نظر او را در مورد بحران سیاسی سوریه سئوال کرد. آقای گل گفت که “مساله اصلی در سوریه، جدی بودن اقدامات رژیم در زمینه نقض فاحش حقوق بشر مردم سوریه است که مطالباتی مشروع دارند.”

رئیس جمهوری ترکیه با اشاره به درگیری‌ مسلحانه در سوریه از جمله در نزدیکی مرز با ترکیه، افزود که شرایط کنونی سوریه مایه نگرانی تمامی جامعه بین المللی است اما برای ترکیه، که مرزی طولانی با سوریه دارد، این وضعیت حائز اهمیت بیشتری است.
گل و اسد

عبدالله گل حکومت سوریه را به بهره برداری از مساله فلسطین برای حفظ قدرت متهم کرده است

عبدالله گل گفت که در آغاز بحران سیاسی در سوریه، دولت ترکیه “تغییراتی نظام یافته و منظم” را توصیه کرد اما پس از بروز خشونت، “ما همصدا با جهان آزاد، از مردم سوریه و مطالبات آنان حمایت می کنیم.”

رئیس جمهوری ترکیه افزود که همواره تاکید داشته که باید از ایران و روسیه هم خواسته شود در کمک به “گذار سیاسی” و توقف خونریزی در سوریه مشارکت کنند و افزود: “به خصوص لازم است با روسیه رفتار مناسبی در پیش گرفته شود.”

آقای گل در پاسخ به سئوالی در مورد تاکیدش بر لزوم موضعگیری قاطع دولت آتی سوریه در قبال مساله فلسطین، حکومت کنونی سوریه را به بهره برداری از این مساله برای بقای خود متهم کرد و گفت که “مساله فلسطین اساسی‌ترین پایه‌ای بوده که رژیم سوریه برای مشروعیت بخشیدن به موجودیت خود در برابر مردم سوریه به آن متوسل شده‌است.”

رئیس جمهوری ترکیه همچنین گفت که مشکلاتی که در چند سال اخیر در روابط کشورش و اسرائیل بروز کرده بر نگرش ترکیه نسبت به بحران سوریه تاثیری نگذاشته و مانع از حمایت او از مردم سوریه در برابر حکومت نشده است. وی افزود: “ما به دلیل سطح کنونی روابط با اسرائیل، در قبال بحران سوریه ضعیف عمل نکرده و ظرفیت‌های خود را کاهش نداده‌ایم.”

عبدالله گل مسئولیت سردی در روابط با اسرائیل را متوجه دولت اسرائیل دانست و گفت که دولت آن کشور مرتکب اشتباهات فراوانی شده است. رئیس جمهوری ترکیه در این مورد گفت: “تمامی جهان از این موضوع آگاه است، حتی متحدان اسرائیل که اگرچه نمی توانند مستقیما در این مورد به اسرائیل تذکر بدهند، اما صراحتا آن را با ما مطرح می کنند.”
گل و اردوغان

گل و اردوغان – اختلاف بر سر توزیع قدرت یا نگرانی از تضعیف دموکراسی؟

بخش های دیگری از مصاحبه فارین پالیسی با عبدالله گل به روند تحکیم دموکراسی در ترکیه ارتباط دارد. آقای گل در این مورد گفت که دولت او از “بهار عربی” استقبال می کند و بدون اشاره به کشوری خاص، افزود: “بعضی از کشورها به ترکیه به عنوان الگوی یک کشور مسلمان، دموکراتیک و مرفه نگاه می‌کنند اما ترکیه در نظر ندارد برادر بزرگتر کسی در منطقه باشد و تنها به نشانه همبستگی، تجربه و علل موفقیت خود را در اختیار آنان می گذاریم.”

عبدالله گل از اعضای ارشد حزب اسلامگرای عدالت و توسعه در ترکیه است که در حال حاضر، اکثریت پارلمانی و دولت را در اختیار دارد اما اخیرا، گزارش هایی از بروز اختلاف بین او و رجب طیب اردوغان، نخست وزیر، انتشار یافته است. به گفته بعضی رسانه های ترکیه، یکی از علل این اختلاف، رقابت شخصی آقایان گل و اردوغان در مورد تقسیم قدرت سیاسی در حال حاضر و در آینده، از جمله پس از پایان دوره کنونی ریاست جمهوری است.

برخی از ناظران هم گفته‌اند که جنبه هایی از سیاست‌های نخست وزیر، احتمالا شائبه تلاش برای تحمیل گرایش های اسلامی بر جامعه و در نتیجه، تضعیف معیارهای دموکراتیک را پدید آورده و باعث ناخرسندی رئیس جمهوری شده است. رئیس جمهوری ترکیه حافظ نظام سکولار ترکیه محسوب می شود و با نهادهای مدافع این نظام، از جمله ارتش، در تماس مستقیم است.